توليد نفت و گاز در ميادين نفتي و گازي همراه با توليد آب ((Produced Water مي¬باشد. اکثر مخازن در ابتداي توليد، حاوي آب توليدي شيرين بوده که با گذر زمان و افزايش برداشت و افت فشار، شوري آب توليدي افزايش يافته است. توليد آب شور باعث ايجاد خوردگي و گرفتگي در تاسيسات سرچاهي و در نتيجه کاهش توليد گاز مي‌گردد. منشايابي اين پديده به منظور ارائه راهکار مناسب جهت کم کردن شوري امري ضروري است. ميدان گازي خانگيران واقع در شمال شرق ايران داراي دو سازند گازي مجزاي مزدوران در پايين و شوريجه در قسمت بالاتر مي¬باشد. نمونه آب توليدي سرچاهي از چاههاي شور و شيرين در مخزن مزدوران و 2 نمونه درون چاهي از آبران زير مخزن (عمق حدود 3 کيلومتري) جهت مقايسه و آناليزهاي مختلف گرفته شد. مخزن مزدوران داراي دو مشکل عمده شوري بالاي آب توليدي و همچنين حجم آب توليدي زياد بوده که در برخي از چاهها باعث مرگ آنها شده است. نتايج نشان داد که دو نمونه عمقي آبران رفتار متفاوتي نشان مي¬دهند. بطوريکه نمونه عمقي شماره 17 که در ارتفاع بالاتري از نمونه شماره 13 گرفته شده است، منشا انحلال نمک را نشان داده است، در حاليکه نمونه 13، منشا آب درياي قديمي تبخير شده را نشان مي¬دهد. بنابراين در مخزن خانگيران، آبرانهاي مختلفي وجود دارد که مي¬توانند هر کدام منشا احتمالي آبهاي توليدي سرچاهي باشند. نمونه¬هاي آب توليدي سرچاهي شور رفتاري مشابه با آبران شماره 13 را نشان دادند. منشا آب توليدي شيرين نيز حاصل ميعان بخارات آب موجود در مخزن در طي توليد است. بنابراين آبهاي توليدي شور سرچاهي حاصل اختلاط آب شورابه با ترکيب مشابه آبران شماره 13 با آب شيرين مانند بخار آب مايع شده موجود در مخزن مي¬باشند.

امروزه صنعت نفت بسيار متكي به تعيين دقيق خصوصيات سنگ مخزن است كه اين مهم مي¬تواند سبب كاهش هزينه¬ها و ريسك برنامه¬ ريزي توليد شود. سنگ مخزن همواره با افت فشار منفذي ناشي از توليد متراكم‏ مي‏شود که اين امر سبب افزايش تنش مؤثر، فشردگي مخزن و تغييرات در خواص مخزني مي‏گردد. از آنجاييکه اين تغييرات فشار مي¬تواند بر خواص پتروفيزيکي اثرگذار باشد، در اين مطالعه، چندين نمونه سنگ مخزن کربناته با بافت و نوع تخلخل متفاوت براساس تصاوير سي‌تي اسکن و طبقه بندي آرچي تحت بارهاي متوالي و کوتاه مدت، از 600 تا 6000 پوند بر اينچ مربع قرارگرفته¬اند و خصوصيات پتروفيزيکي و تراکمي آنها شامل حجم فضاي منفذي، نفوذپذيري و تراکم‌پذيري توسط دستگاه CMS-300 مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنين بررسي ساختاري و ناهمگني نمونه مغزه¬ها توسط تصاوير سي‌تي اسکن مورد آناليز قرار گرفته¬اند. در واقع به کمک اين پژوهش شناسايي اندازه اثر پسماند بر روي نمونه سنگ مخزن در اثر افزايش و کاهش فشار، طي اعمال بار سيکليک مقدور خواهد بود. نتايج حاصل نشان دادند که در اثر بارگذاري تغييرات حجم فضاي منفذي و نفوذپذيري روند کاهشي از خود نشان مي¬دهند، بطوريکه کاهش نفوذپذيري چندين برابر کاهش حجم منفذي است. همچنين اين کاهش حجم فضاي منفذي در نمونه¬هاي داراي تخلخل حفره¬اي با شدت کمتري است که اثر همگني و نوع تخلخل بر ميزان پديده پسماند را نشان مي¬دهد. همچنين نتايج به‌دست آمده از چگونگي رفتار سنگ مخزن تحت تنش-هاي مختلف در اين مطالعه، مي¬تواند الگوي مناسب براي مطالعات مربوط به تزريق گاز به منظور ازدياد برداشت و همچنين متناسب با اهداف مرتبط ديگر نظير ذخيره‌سازي گاز طبيعي را فراهم آورد.

در این تحقیق، یک توالی از سازند قم در ناحیه کهک به منظور بازسازی محیط رسوبی و سکانس¬های رسوبی براساس توزیع میکروفاسیسس¬ها انتخاب گردید. این سازند به طور کلی از تناوب شیل و آهک تشکیل شده و با ناپیوستگی بر روی سنگهای آتشفشانی ائوسن قرار گرفته و مرز بالایی آن با سازند سرخ بالایی به صورت ناپیوسته است. مطالعه نمونه¬های برداشت شده از ناحیه کهک منجر به شناسایی 6 میکروفاسیس کربناته و یک فاسیس آواری (شیل) برای سازند قم شد. در این ناحیه سازند قم در یک پلت فرم کربناته از نوع شلف باز نهشته شده¬است. این پلت فرم کربناته را می¬توان به دو محیط شلف داخلی (لاگون محصور و نیمه محصور) و شلف میانی تقسیم کرد. در نهایت براساس توزیع میکروفاسیس¬ها دو سکانس رسوبی در ناحیه مورد مطالعه تشخیص داده شد.

در اين مطالعه خصوصيات منافذ نمونه‌هاي سنگ‌هاي کربناته ريزدانه در ايران، برروي 9 نمونه برداشت شده از سازندهاي گرو (5 نمونه) و سرگلو (4 نمونه) با استفاده از روش جذب در فشار پايين نيتروژن مورد ارزيابي قرار گرفت. ميزان کل کربن آلي موجود در نمونه‌هاي سازند گرو مابين wt% 64/0 تا wt% 21/5 (ميانگين wt% 2/3) و براي سازند سرگلو مابين wt% 12/0 تا wt% 94/10 (ميانگين wt% 3/4) متغير مي‌باشد. کاني کربناته بيشترين ميزان کاني (ميانگين wt% 64) موجود در نمونه‌هاي مطالعه شده در هر دو سازند گرو و سرگلو را شامل مي‌شود. بعد از کربنات‌ها، کوارتز (ميانگين wt% 15) و کاني‌هاي رسي(ميانگين wt% 9) قرار مي‌گيرند. حجم منافذ محاسبه شده مابين g100/3cm 6/0 و g100/3cm 5/2 با ميانگين g100/3cm 4/1 متغير است که مشابه تحقيقات انجام شده بروي شيل‌هاي گازي آمريکا مي‌باشد. يک رابطه‌ي خطي ميان ميزان کربن آلي و خصوصيات منافذ براي نمونه‌هاي هر دو سازند گرو و سرگلو مشاهده شد. به دليل تغييرات گسترده‌تر ميزان کل کربن آلي در سازند سرگلو نسبت به سازند گرو، اين رابطه خطي در سازند سرگلو مشهودتر مي‌باشد . بعد فرکتال بدست آمده براي نمونه‌هاي مطالعه شده مابين 45/2 و 81/2 و با ميانگين 64/2 متغير است. مقادير نسبتا بالاي بعد فرکتال بدست آمده نمايانگر ميزان بالاي ناهمواري و پيچيدگي در سطوح منافذ نمونه‌هاي شيلي گرو و سرگلو مي‌باشد. وجود رابطه‌ي مستقيم ميان ميزان ماده آلي و بعد فرکتال را مي‌توان به وجود ريزمنافذ در مواد آلي و در نتيجه ساختار ناهموار و پيچيده منافذ نسبت داد. براساس مشاهدات ميزان ماده آلي به عنوان مهمترين پارامتر کنترل کننده‌ي خصوصيات منافذ در نمونه‌هاي سازند گرو و سرگلو معرفي شد.

شناخت گسل‌ها و بررسی سیر تکاملی آنها از اهمیت ویژه‌ای در اکتشاف و توسعه منابع هیدروکربوری برخوردار است. موفقيت در اكتشاف و توسعه ميادین هيدروكربوري، مستلزم شناسايي دقيق سيستم‌هاي نفتي منطقه بوده و در اين راستا يكي از مهمترين مسائل شناسايي گسل‌ها و نحوه گسترش آن‌ها، به عنوان مجراي اصلي مهاجرت سيال، مخصوصا در نواحي عميق‌تر مي‌باشد. گسل ها و شكستگي ها نقش مهمي را در ايجاد بخش هايي با تخلخل و تراوايي زياد و قطع سنگ مخزني و پوشش در مسيرهاي مهاجرت سيال ايفا مي كنند. علاوه بر اینها برای بیشینه کردن برداشت هیدروکربور از مخزن و نیز کاهش خطر پذیری حفاری، ضروری است تا اطلاعات مناسبی از هندسه و طبیعت گسل‌های مخزن به دست آورده شود. در این مقاله هدف بررسی کارایی ترکیب شبکه عصبی و الگوریتم ردیابی خودکار احتمال گسل در شناسایی و تفسیر گسل‌ها در داده لرزه‌ای می‌باشد. ابتدا با استفاده از قابلیت هدایت شیب نرم‌افزار، فیلتر مورد نظر اولیه که برای شناسایی دقیق شیب ساختارها و پدیده‌های موجود در داده می‌باشد، طراحی و اعمال گردیده است. سپس با طراحی و اعمال فیلترهای مناسب، داده لرزه‌ای بهبود یافته است. پس از آن نشانگرهای لرزه‌ای مناسب برای شناسایی گسل‌ها از داده لرزه‌ای سه بعدی، شناسایی و محاسبه شده‌اند. با انتخاب نقاط نمونه برای دو کلاس گسل و غیر گسل از داده، شبکه عصبی نظارت شده با استفاده از نشانگرهای منتخب تشکیل شده و پس از آموزش بهینه شبکه، خروجی مناسب از شبکه ایجاد گردیده است. سپس خروجی شبکه عصبی به عنوان ورودی برای الگوریتم ردیابی خودکار احتمال گسل نازک شده، استفاده شده است. خروجی این قسمت شامل حجم احتمال گسل‌های ردیابی شده، ارائه و نمایش داده شده است. در نهایت با استفاده از ابزارهای زیرمجموعه قسمت احتمال گسل، و تنظیمات پارامترهای آن به صورت بهینه، صفحات گسل سه بعدی به صورت خودکار استخراج و تفسیر گردیده‌اند.

یکی از اساسی ترین مراحل سرشت نمایی مخازن هیدروکربنی شناسایی¬گونه¬های سنگی است. در مطالعه حاضرهدف مقایسه روش¬های مختلف در تعیین گونه¬های سنگی و شناخت چگونگی توزیع واحد¬های جریانی هیدرولیکی در جهت ارزیابی کیفیت مخزنی سازند رازک با لیتولوژی کربناته ماسه سنگی، مارن و انیدریت به سن الیگوسن تا میوسن پایینی می¬باشد. در این تحقیق 84 مقطع نازک میکروسکپی، نتایج آزمایشگاهی تخلخل، تراوایی و منحنی¬های فشار مویینه از 46 متر مغزه حفاری در یکی از میادین مهم جنوب شرق ایران، مورد بررسی قرار گرفت و مطالعات پتروگرافی در جهت بررسی تغییرات رخساره¬ای بخش مخزنی سازند رازک منجر به شناسایی هشت ریز رخساره (MF1 پکستون و وکستون در عمق 2829، متری MF2 پکستون گرینستون در عمق 2844 متری MF3، وکستون مادستون در عمق 2856 متری،MF4 گرینستون در عمق 2859 متری،MF5 مادستون وکستون در عمق 2848 متری، MF6 مادستون در عمق 2838 متری، MF7 وکستون مادستون در عمق2840 متری، MF8 وکستون ماسه¬ای در عمق 2831 متری) در محیط¬ رسوبی محصور یا پلت فرم کربناته و رمپ هموکلینال و سیستم آواری رودخانه¬ای شده است. به منظور تعیین گونه¬های سنگی و ارزیابی واحد¬های جریانی براساس نتایج آنالیز مغزه، ابتدا با استفاده از روش لوسیا چهار رده پتروفیزیکی شناسایی گردید که رده پتروفیزیکی شماره یک بهترین کیفیت مخزنی و رده شماره چهار ضعیف ترین کیفیت مخزن را دارد.همچنین واحدهای جریانی با استفاده از روش¬های آمافول و لورنز شناسایی و تفکیک شدند. بر اساس روش آمافول در بخش مخزنی سازند رازک، هفت واحد جریانی شناسایی شده، که واحد جریانی شش و هفت (FZI6,FZI7) بهترین و واحد جریانی یک (FZI1) ضعیفترین بخش مخزنی است. در روش لورنز واحد جریانی شش (HF6) پرسرعت ترین و واحد جریان یک (HF1) ضعیفترین بخش مخزنی در بین شش واحد جریان شناسایی شده است . همچنین بر اساس آنالیز منحنی¬های موئینگی شش گونه سنگی تفکیک گردید، که بر اساس آن گونه سنگی شماره پنج و شش (RT5,RT6) بهترین کیفیت مخرنی را دارا می باشند. همچنین با استفاده از کراس پلات¬های نرم افزار ژئولاگ مشخص شد لیتولوژی اصلی این بخش ماسه سنگ به همراه رس می¬باشد و وجود گاز در این سازند باعث انحراف نمونه¬ها به سمت شمال غربی کراس پلات شده است. در نهایت با ترکیب اطلاعات مختلف مشخص گردید، سازند مخرنی در میدان مورد مطالعه دارای پنج نوع گونه سنگی می باشد که گونه سنگی شماره چهار بهترین کیفیت مخزنی و گونه سنگی شماره پنج بزرگترین بخش مخزنی و بهترین واحد جریانی واحد شماره شش می باشد.