زیست چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در یال شمالی تاقدیس خامی (شمال گچساران)
محورهای موضوعی : شاخه های دیگر علوم زمین در ارتباط با زمین شناسی نفتمنا رحیم‌آبادی 1 * , حسین وزیری مقدم 2 , علی صیرفیان 3 , فرزاد ستوهیان 4
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشگاه اصفهان
3 - دانشگاه اصفهان
4 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: سازند آسماری تاقدیس خامی الیگوسن-میوسن ریزرخساره‌ها فرامینیفرهای کف‌زی بزرگ,
چکیده مقاله :
در این مطالعه زیست چینه‌نگاری، ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی سازند آسماری در برش یال شمالی تاقدیس خامی در شمال شهرستان گچساران مورد مطالعه قرار گرفته‌است. سازند آسماری در این برش با 276 متر ضخامت دارای سنگ‌شناسی آهک نازک لایه، متوسط و ضخیم تا توده‌ای، آهک ندولار، مارن، آهک مارنی، دولومیت و آهک دولومیتی می‌باشد. با مطالعه 166 مقطع نازک میکروسکوپی، تعداد 23 جنس و 24 گونه شناسایی و براساس آن 3 زون زیستی برای سازند آسماری در این برش تعیین گردید که شامل زون‌های Archaias asmaricus-Archaias hensoni-Miogypsinoides complanatus Assemblage zone. Indeterminate zone. Borelis melo curdica-Borelis melo melo Assemblage zone. می‌باشد. با توجه به زون‌های زیستی موجود سن سازند آسماری در این برش از شاتین تا بوردیگالین تعیین شده‌است. همچنین بر اساس مطالعات ریزرخساره‌ها 12 ریزرخساره شناسایی شد که در دریای باز، سد بیوکلاستی و لاگون نیمه محصور تا محصور ته نشست شده اند. چهار نوع پلاتفرم در این ناحیه در مقایسه با سایر مطالعات اخیر صورت گرفته بر روی سازند آسماری شناسایی شد شامل: رمپ با انتهای شیب‌دار در زمان روپلین- شاتین زیرین، شلف باز در زمان شاتین میانی-بالایی، رمپ هموکلینال در زمان آکی‌تانین، پلتفرم کربناته در زمان بوردیگالین زیرین.
In the present study, biostratigraphy, microfacies and sedimentary environment of the Asmari Formation in north flank of the Khami anticline in the north of the Gachsaran province is investigated. The Asmari Formation at the study section with a thickness of 276 meters is a thin, medium and thick to massive limestone, nodular limestone, marl, marly limestone, dolomite and dolomitic limestone. In this study 166 thin sections are studied and 23 genera and 24 species of foraminifera have been identified and 3 biozones are introduced. 1- Archaias asmaricus-Archaias hensoni-Miogypsinoides complanatus Assemblage zone. (Chattian) 2- Indeterminate zone (Aqutanian) 3- Borelis melo curdica-Borelis melo melo Assemblage zone. (Burdigalian) Thus, the age of the Asmari Formation at the study area is Chattian to Burdigalian (Oligo-Miocene). Based on study of thin sections and by considering the sediment texture, distribution of skeletal and non-skeletal grains, 12 microfacies are recognized which were deposited in open marine, bar, semi-restricted and restricted lagoon. Four platform types for the Asmari Formation at the study area in comparison with the recent studies on Asmari Formation including: 1-Rupelian-lower Chattian: Distally steepend ramp, 2-middle Chattian-upper Chattian: open shelf, 3-Aqiutanian: homoclinal ramp, 4-lower Burdigalian: carbonate platform.
[1] آقانباتی، ع.، 1385، زمین شناسی ایران: سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، صفحه586.
[2] اخزری، س.، 1394، زیست‌چینه‌نگاری، ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی سازند آسماری در شمال‌غرب روستای دریس (غرب استان فارس): پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه144.
[3] الله‌کرم‌پوردیل، م.، 1388، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در یال شمالی کوه دیل (شمال گچساران): پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه99.
[4] الله‌کرم‌پوردیل، م.، 1396، چینه‌شناسی سازند آسماری در تاقدیس‌های تامر دریشک و لار (زاگرس مرتفع تا چین‌خورده) جنوب یاسوج: پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان،صفحه250.
[5] بختیاری، س.، 1384، اطلس راه‌های ایران: موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، مقیاس 1:100000، صفخه271.
[6] براری خارکشی، م.، 1396، زیست‌چینه‌نگاری و ریز رخساره‌های سازند آسماری در تاقدیس لار (شمال‌خاوری گچساران): پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه204.
[7] پروانه‌نژاد شیرازی، م.، ل. یزدان‌دوست، و ز. مرادی، 1393، ریزرخساره‌ها و محیط رسوبی سازند آسماری در تاقدیس دشتک (شمال‌غرب کازرون): یافته‌های نوین زمین شناسی کاربردی، جلد 16، صفخه 1-14.
[8] خسروتهرانی، خ.، 1375، زمین شناسی ایران (زمین شناسی): دانشگاه پیام نور، صفحه327.
[9] درویش‌زاده، ع.، 1370، زمین شناسی ایران: انتشارات امیرکبیر، صفحه901.
[10] رحمانی، ع.، 1390، چینه‌شناسی سازند آسماری در تاقدیس‌های بنگستان و خویز و میدان نفتی پارسی: پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان، صفحه210.
[11] رحیم‌زاده، م.، 1394، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در یال شمال‌غربی تاقدیس نودان، غرب استان فارس: پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه156.
[12] رنجبر، ه.، 1392، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در یال جنوب‌شرقی تاقدیس خامی (شرق گچساران): پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه122.
[13] زارع، م.، 1391، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در تاقدیس کوه سیاه (شمال دهدشت): پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه139.
[14] ستاری، ا.، ح. وزیری‌مقدم، ع. صیرفیان، و ع. طاهری، 1393، چینه‌نگاری زیستی و پالئواکولوژی سازند آسماری در تنگ شیوی در یال شمال‌غربی تاقدیس نودان واقع در شمال شهر کازرون (فارس داخلی) و مقایسه سنی با سه برش دیگر در نواحی فارس ساحلی و زون ایذه: زمین شناسی نفت ایران، شماره هشتم، صفحه 61-44.
[15] صالح، ز.، 1390، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در برش کوه شجبیل، شمال‌شرق یاسوج: پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه144.
[16] کلنات، ب.، 1389، زیست‌چینه‌نگاری، ریزرخساره و پالئواکولوژی سازند آسماری غرب فیروزآباد: پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه121.
[17] مطیعی، ه.، 1371، زمین شناسی ایران، چینه‌شناسی زاگرس: انتشارات سازمان زمین شناسی کشور، صفحه536.
[18] مطیعی، ه.، 1372، زمین شناسی ایران (چینه‌شناسی زاگرس): انتشارات سازمان زمین شناسی، صفحه583.
[19] وزیری‌مقدم، ح.، ص. عرب‌پور، ع. صیرفیان، ع. طاهری، و ع. رحمانی، 1394، چینه‌نگاری زیستی، محیط رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری در چاه شماره 4 میدان نفتی لب سفید (شمال فروافتادگی دزفول، جنوب‌غرب لرستان) و تنگ لنده (کوه سفید، شمال‌غرب دهدشت): نشریه علمی-پژوهشی زمین‌شناسی نفت ایران، شماره دهم، صفحه 87-119.
[20] هاتفی، م.، 1393، زیست‌چینه‌نگاری و ریزرخساره‌های سازند آسماری در یال شمال خاوری تاقدیس دشتک، شمال کازرون: پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، صفحه216.
[21] ADAMS, T. D., and F. BOURGEOIS, 1967, Asmari biostratigraphy: Geological and Exploration Iranian Offshore Company Report, no. 1074, unpublished.
[22] ALLAHKARAMPOUR DILL, M., A. SEYRAFIAN and H. VAZIRI-MOGHADDAM, 2010, The Asmari Formation north of Gachsaran (Dill anticline), southwest Iran: facies analysis, depositional environments and sequence stratigraphy: Carbonates and Evaporites, v. 25, no. 2, p. 145-160.
[23] ALLAHKARAMPOUR DILL, M., H. VAZIRI-MOGHADDAM, A. SEYRAFIAN, A. BEHDAD, 2018, Oligo-Miocene carbonate platform evolution in the northern margine of the Asmari intra-shelf basin, SW Iran: Marine and Petroleum Geology, v. 92, p. 437-461. [24] AURELL M., D. A. N. BOSENCE, and D. WALTHAM, 1995, Carbonate ramp depositional system from a late Jurassic epeiric platform (Iberian Basin, Spain): a combined computer modelling and outcrop analysis: Sedimentology, v. 42(1), p. 75-94.
[25] AURELL, M., B. BADENAS, D. W. J. BOSENCE, and D. A. WALTHAM, 1998, Carbonate production and offshore transport on a Late Jurassic carbonate ramp (Kimmeridgian, Iberian basin, NE Spain): evidence from outcrops and computer modelling: Geological Society, London, Special Publications, v. 149(1), p. 137-161.
[26] BASSI, D., L. HOTTINGER, and J. H. NEBELSICK, 2007, Larger foraminifera from the Upper Oligocene of the Venetian area, North-East Italy: Paleontology, v. 50 (4), p. 845-868.
[27] BRANDANO, M., V. FREZZA, L. TOMASSETTI, M. PEDLEY, and R. MATTEUCCI, 2009a, Facies analysis and paleoenvironmental interpretation of the Late Oligocene Attard Member (Lower Coralline Limestone Formation), Malta: Sedimentology, v. 56, p. 1138-1158.
[28] BRANDANO, M., V. FREZZA, L. TOMASSETTI, and M. CUFFARO, 2009b, Heterozoan carbonates in oligotrophic tropical waters: The Attard member of the lower coralline limestone formation (Upper Oligocene, Malta): Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, v. 274, p. 54-63.
[29] CORDA, L., and M. BRANDANO, 2003, Aphotic zone carbonate production on a Miocene ramp, Central Apennines, Italy: Sedimentary Geology, v. 161, p. 55-70.
[30] COSOVIC, V., K. DROBNE, and A. MORO, 2004, Paleoenvironmental model for Eocene foraminiferal limestones of the Adriatic carbonate platform (Istrian Peninsula): Facies, v. 50, p. 61-75.
[31] DARAEI, M., A. AMINI, and M. ANSARI, 2015, Facies analysis and depositional environment study of the mixed carbonate-evaporite Asmari Formation (Oligo-Miocene) in the sequence stratigraphic framework, NW Zagros, Iran: Carbonates Evaporites, v. 30, p. 253-272.
[32] DUNHAM, R. J., 1962, Classification of carbonate rocks according to their depositional texture, in W. E. Ham, ed., Classification of carbonate rocks: American Association of Petroleum Geologists Bulletin, v. 1, p. 108-121.
[33] EHRENBERG, S. N., N. A. H. PICKARD, G. V. LAURSEN, S. MONIBI, Z. K. MOSSADEGH, T. A. SVANA, A. A. M. AQRAWI, J. M. MCARTHUR, and M. F. THIRWALL, 2007, Strontium isotope stratigraphy of the Asmari Formation (Oligocene – Lower Miocene), SW Iran: Journal of Petroleum Geology, v. 30, no. 2, p. 107-128.
[34] EMBRY, A. F., and J. E. KLOVAN, 1971, Late Devonian reef tract on northeastern Banks Island, Northwest territories (revision of Dunham classification): Bulletin of Canadian Petroleum Geology, v. 19, p. 730-781.
[35] FLUGEL, E., 2010, Microfacies of carbaonate rocks: Berline, Springer, 976 p.
[36] GEEL, T., 2000, Recognition of Stratigraphic sequence in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analyses of palaeogene deposits in southeastern Spain: Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, v. 155, p. 211-238.
[37] GRADSTEIN, F., J. Ogg, and A. Smith, 2004, A Geological Time Scale: Cambridge University Press, Cambridge, U.K., p. 589.
[38] HALFAR, J., and M. MUTTI, 2005, Global dominance of corraline red-algal facies: a response to Miocene oceanographic events: Geology, v. 33, p. 481-484. [39] JAMES, G. A., and J. G. WYND, 1965, Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium agreement area: American Association of Petroleum Geologists Bulletin, v. 49, no. 12, p. 2182-2245.
[40] LAURSEN, G. V., S. MONIBI, T. L. ALLAN, N. A. H. PICKARD, A. HOSSEINY, B. VINCENT, Y. HAMON, F. S. P. VAN BUCHEM, A. MOALLEMI, and G. DRUILLION 2009, The Asmari Formation revisited: changed stratigraphy allocation and new biozonation: First International Petroleum Conference and Exhibition, Shiraz, Iran.
[41] MORSILLI, M., F.R. BOSELLINI, L. POMAR, P. HALLOCK, M. AURELL, C.A. PAPAZZONI, 2012, Mesophotic coral buildups in a prodelta setting (Late Eocene, southern Pyrenees, Spain): a mixed carbonate–siliciclastic system, Sedimentology, v.59 , p. 766–794.
[42] NEBELSICK, J., and D. BASSI, 2000, Diversity, growth forms and taphonomy: key factors controlling the fabric of coralline algal dominated shelf carbonates, in: E. Insalaco, P. Skelton and T. Palmer, eds., Carbonate platform systems, Components and interactions: Geological Society, London, v. 178, p. 89-107.
[43] POMAR, L., P. BASSANT, M. BRANDANO, C. RUCHONNET, and X. JANSON, 2012, Impact of carbonate producing biota on platform architecture: Insights from Miocene examples of the Mediterranean Region: Earth-Science Reviews, v. 113, no. 3, p. 186-211.
[44] POMAR, L., G. MATEU-VICENSE, M. MORSILLI, and M. BRANDANO, 2014, Carbonate ramp evolution during the late Oligocene (Chattian), Salento Peninsula, southern Italy: Paleogeography, Paleoclimatology, Paleoecology, v. 404, p. 109-132.
[45] POMAR, L., and B. U. HAQ, 2016, Decoding depositional sequence in carbonate system: Concepts vs experience, Global and Planetary Change, v. 146, p. 190-225.
[46] RAHMANI, A., A. TAHERI, H. VAZIRI-MOGHADDAM, and A. GHABEISHAVI, 2012, Biostratigraphy of the Asmari Formation at Khaviz and Bangestan Anticlines, Zagros Basin, SW Iran: Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen, v. 263, p. 1-16.
[47] RASSER, M. W., C. SCHEIBNER, and M. MUTTI, 2005, a paleoenvironmental standard section for Early Ilerdian tropical carbonate factories (Corbieres, France; Pyrenees, Spain): Facies, v. 51, p. 217-232.
[48] ROMERO, J., E. CAUS, and J. ROSELL, 2002, A model for the palaeoenvironmental distribution of larger foraminifera based on late Middle Eocene deposits on the margin of the South Pyrenean basin (NE Spain): Palaeogeography. Palaeoclimatology. Palaeoecology., v. 179(1), p. 43-56.
[49] SHABAFROOZ, R., A. MAHBOUBI, H. VAZIRI-MOGHADDAM, A. GHABEISHAVI, R. MOUSSAVI-HARAMI, 2015, Depositional architecture and sequence stratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari platform; Southeastern Izeh Zone, Zagros Basin, Iran, Facies, v. 61, p. 423.
[50] TAHERI, M. R., H. VAZIRI-MOGHADDAM, A. TAHERI, A. GHABEISHAVI, 2017, Biostratigraphy and paleoecology of the Oligo-Miocene Asmari Formation in the Izeh zone (Zagros Basin, SW Iran): Boletin de la Sociedad Geologica Mexicana, v. 69, no. 1, p. 59-85.
[51] VAN BUCHEM, F. S. P., T. L. ALLEN, G. V. LAURSEN, M. LOTFIPOUR, A. MOALLEMI, S. MONIBI, H. MOTIEI, N. A. H. PICKARD, A. R. TAHMASEBI, V. VEDRENNE, and B. VINCENT, 2010, Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh formations) SW Iran: Geological Society, London, v. 329, p. 219-263.
[52] VAZIRI-MOGHADDAM, H., M. KIMIAGARI, and A. TAHERI, 2006, Depositional environment and sequence stratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari Formation in SW Iran: Facies, v. 52, p. 41-51.
[53] VAZIRI-MOGHADDAM, H., A. SEYRAFIAN, A. TAHERI, and H. MOTIEI, 2010, Oligocene-Miocene ramp system (Asmari Formation) in the NW of the Zagros Basin, Iran, Microfacies, paleoenvironment and depositional sequence: Revista Mexicana de Ciencias Geologicas, v. 27, p. 56-71. [54] WILSON, J. L., 1975, Carbonate facies in geologic history: Berlin, Heidelberg, New York, Springer, 471 p.
[55] WILSON, M. E. J., and A. VECSEI, 2005, The apparent paradox of abundant foramol facies in low latitudes: their environmental significance and effect on platform development: Elsevier, v. 69, no. 1, p. 133-168.
[56] WRIGHT, V. P., 1992, A revised classification of limestone: Sedimentary Geology, v. 76, p. 177-185.
[57] WYND, J. G., 1965, Biofacies of the Iranian consortium-agreement area: Unpublished Report 1082, Iranian Offshore Oil Company, Tehran.